بلاگ
حرف زدن کودک یکساله چطوریه؟ ۳ نشانه مهم
راه‌های سنجش شروع حرف زدن کوچولوت
گاهی والدین عزیزم با نگرانی می‌پرسند:
«آیا بچه‌م داره حرف زدن رو شروع می‌کنه یا هنوز خیلی زوده؟»
حقیقت اینه که در حدود یک‌سالگی، بیشتر کوچولوها وارد مرحله‌ی جذاب و هیجان‌انگیز آغاز ارتباط کلامی می‌شن. هنوز شاید «کلمه»ای واقعی نگن، ولی بدن و صدای‌شون داره تمرین می‌کنه تا خیلی زود واژه‌ها شکل بگیرن.
در کلینیک یلدا بارها دیده‌ام که مادرها دقیقاً در همین سن متوجه تغییرهای ظریفی می‌شن؛ تغییرهایی که نشونه‌ی واقعی آمادگی مغز برای زبان هستند.
🟢 ۱. اشاره و ژست؛ زبان بدنِ قبل از زبان گفتار
اولین نشونه‌ی مهم اینه که کودک شروع می‌کنه به استفاده از اشاره و ژست برای ارتباط.
وقتی مثلاً دستش رو تکون می‌ده و «بای‌بای» می‌کنه، یا دستش رو دراز می‌کنه تا اسباب‌بازی رو بده، و حتی سرش رو برای “نه” تکون می‌ده — این‌ها واژه‌هایِ بدونِ صدا هستن.
از نگاه گفتاردرمانی، این مرحله پایه‌ی ارتباطه. کودک داره یاد می‌گیره مفهوم‌ها رو با حرکات پیوند بده، و این همون کاریه که بعداً با واژه‌ها انجام می‌ده.
▪️ پس هر بار که کوچولوت با اشاره چیزی می‌گه، در واقع داره تمرین حرف زدن می‌کنه.
▪️ شما هم با پاسخ دادن به ژست‌هاش، ارتباط رو تقویت می‌کنی.
🪄 ۲. تقلید صداها و کلمات؛ بازی جادویی بین گوش و دهان
در این سن کوچولوت عاشق تقلیده. صداهایی که از شما می‌شنوه، مدام در ذهنش تمرین می‌شن.
وقتی مثلاً می‌گید «بابا» و اون بلافاصله تکرار می‌کنه «بابا بابا»، یا حتی چیزی شبیه به زبان آلمانی 😄 از دهانش درمیاد، بدون نگرانی لبخند بزنید — چون همین تلاش برای تقلید، یعنی رشد در مسیر درست.
در جلسات گفتاردرمانی، همیشه به والدین می‌گویم:
تقلید، موتورِ زبان کودک است.
هر چقدر بیشتر بشنود و بازی تقلید داشته باشد (مثل تکرار اصوات حیوانات، صدای وسایل خانه یا حتی لحن شما)، مسیر گفتارش سریع‌تر هموار می‌شود.
🔹 ۳. درک دستورات ساده؛ گوش کوچولو در خدمت زبان
وقتی می‌گویید «بیا اینجا»، «برو اونجا»، یا «این رو به مامان بده» و او درست عمل می‌کند، یعنی مغزش در حال درک معنی کلمات است.
در گفتاردرمانی، این مهارت را درک شنیداری یا “receptive language” می‌نامیم؛ پیش‌زمینه‌ی اصلی تولید گفتار است.
اگر فرزندتان دستورات ساده را اجرا می‌کند، دقیقاً همان لحظه در حال اتصال واژه‌ها به ذهن و عمل است؛ مثل سیم‌کشی مغزی بین «شنیدن» و «انجام دادن».
می‌توانید این مرحله را با بازی‌های روزمره تقویت کنید:
- بگویید: «عروسک رو بیار بده به بابا»
- یا: «ماشین قرمزو بذار تو جعبه»
وقتی درست انجام داد، با تشویق‌های ساده و گرم به او نشان دهید که فهمش درست بوده.
💬 حالا یعنی بچه‌م آماده حرف زدنه؟
بله! وقتی هر سه نشانه—اشاره، تقلید، و درک دستورات—رو در رفتار کوچولوت می‌بینی، بدون که او آماده‌ی گفتن اولین کلماتش شده.
چیزی شبیه به لحظه‌ی جوانه زدن دونه‌ست؛ هنوز برگ نداده، ولی رشد پیدا کرده.
در جلسات من، معمولاً این مرحله نقطه‌ی طلاییِ آغاز مداخلات خوشایند و سرگرم‌کننده است. والدین رو راهنمایی می‌کنم که:
- زیاد با نوزادش حرف بزند، حتی درباره‌ی کارهای روزمره.
- از لحن گرم و آهنگ‌دار استفاده کند.
- و همیشه فرصت پاسخ دادن بدهد، حتی اگر پاسخ فقط صدای «اااا» یا خنده باشد.
🌼 تجربه‌ی من برای والدین یلدایی
بارها دیده‌ام مادری نگران آمده و گفته:
«دخترم هنوز حرف نمی‌زنه، ولی خیلی با اشاره می‌گه چی می‌خواد.»
در چنین مواردی لبخند می‌زنم و با اطمینان پاسخ می‌دهم:
«خیلی هم عالی! ژست‌ها اولین دیالوگ‌های کوچولو با دنیاست.»
زبان بدن او را جدی بگیر و با عشق پاسخ بده؛ این گفتگو به‌ظاهر بی‌صدا، آغاز گفتار واقعی است.
در کلینیک گفتاردرمانی یلدا، همیشه به والدین یادآوری می‌کنم که رشد گفتار فرآیندی طبیعی و تدریجی است؛ قرار نیست همه‌ی کودکان در یک روز واژه بگویند، بلکه در مسیر تعامل، گوش دادن، تقلید، و بازی‌های روزمره رشد می‌کنند.
💛 نکته‌ی پایانی مصطفی قاسمی
اگر کوچولوت هنوز «بابا» یا «مامان» را کامل نمی‌گوید ولی به اشاره و تقلید علاقه‌مند است، نگران نباش.
او در مسیر درستی قرار دارد.
کافی است فرصت بدهی، حرف بزنی، با عشق نگاهش کنی و روزی خواهد رسید که همان لبخندهای بی‌صدا تبدیل به جمله‌هایی شیرین مثل «مامان بیا!» شوند.
کلینیک گفتاردرمانی یلدا 🌿
جایی برای شنیدن اولین واژه‌های کوچولوی شما
