بلاگ
تو بهترین کسی هستی که میتونه به گفتار فرزندت کمک کنه!
رشد گفتار کودک در خانه؛ سه عادتی که تو را به بهترین مادر دنیا تبدیل می‌کند
بارها در کلینیک یلدا مادرانی را دیده‌ام که نگرانند:
«دکتر قاسمی، نکنه من کار اشتباهی می‌کنم؟ شاید باید باهاش بیشتر تمرین کنم؟»
و همیشه با لبخند بهشون می‌گویم:
نه عزیزم، تو همین حالا هم بهترین فردی هستی که می‌تواند به رشد گفتار کودکت کمک کند،
فقط کافیه سه عادت طلایی را وارد روزمره‌ات کنی.
سه عادتی که در این ویدیو درباره‌ش صحبت کردم؛ حالا مفصل‌تر برایت توضیح می‌دهم.
۱️⃣ تماس چشمی؛ پلی میان دل و کلمه
اولین اصل برای رشد گفتار کودک در خانه، تماس چشمی آگاهانه است.
یعنی هر زمان که با فرزندت صحبت می‌کنی، گوشی را کنار بگذار، بنشین هم‌سطح او و در چشمانش نگاه کن.
وقتی نگاهت را می‌بیند، مغزش پیام می‌گیرد که:
«این صدا برای من است. این ارتباط واقعی است.»
و درست همان‌جا، پایه‌های گفتار شکل می‌گیرد.
در کلینیک یلدا بارها دیده‌ام کودکانی که مادرشان با حوصله جلویشان زانو می‌زند،
خیلی سریع‌تر از بقیه شروع به تقلید صدا، اشاره و حرف زدن می‌کنند.
✨ اگر فقط یک کار از این سه عادت را انجام دهی، همین تماس چشمی است که معجزه می‌کند.
۲️⃣ گوش دادنِ فعال؛ یعنی صبور بودن در سکوت
خیلی وقت‌ها ما والدین فکر می‌کنیم باید بیشتر حرف بزنیم تا کودک یاد بگیرد،
ولی واقعیت این است که گفتار در سکوت زاده می‌شود.
وقتی از فرزندت چیزی می‌پرسی یا درخواستی می‌کنی،
ده ثانیه صبر کن.
این ده ثانیه ساده، فرصتی طلایی است برای مغز او تا جمله‌اش را بسازد.
در جلسات گفتاردرمانی، بارها دیده‌ام وقتی والدین یاد می‌گیرند در برابر تلاش کودک زود واکنش نشان ندهند و جواب ندهند،
کودک خودِ واقعی‌اش را نشان می‌دهد.
مثلاً مادر امیررضا به من گفت:
«تا قبل از جلسات، خودم سریع جوابشو می‌دادم، ولی وقتی یاد گرفتم صبر کنم، خودش یه جمله‌ی کامل گفت!»
گوش دادن فعال یعنی:
- به چهره‌ی کودک نگاه کردن
- نشان دادن علاقه با لبخند و حرکات سر
- صبر کردن بدون عجله برای پاسخ
- تشویق با چشمانت حتی قبل از اینکه کلمه‌ای بگوید
این همان فضای آرام و امنی است که مغز کودک در آن جرات حرف زدن پیدا می‌کند.
۳️⃣ حمایت عاطفی بدون قید و شرط
شاید مهم‌ترین بخش رشد گفتار کودک در خانه همین باشد.
هیچ تمرین و تکنیکی جای محبتِ بی‌قید و شرط والد را نمی‌گیرد.
هر بار که کودک تلاش می‌کند — حتی اگر تلفظش اشتباه است — لبخند بزن، تشویقش کن، بگو:
«آفرین، شنیدم گفتی!»
وقتی به کودک نشان می‌دهی که تلاشش دیده می‌شود،
اعتماد به نفسش فوراً بالا می‌رود و مغزش پیام می‌گیرد:
«حرف زدن لذت‌بخشه!»
در تجربه‌ام در یلدا، کودکی داشتم که همیشه از تکرار کردن فرار می‌کرد.
اما وقتی مادرش تصمیم گرفت به جای اصلاح اشتباهات، فقط تشویق کند،
در عرض سه هفته شروع کرد خودش داوطلبانه صدا‌سازی و حرف زدن.
فقط چون احساس امنیت کرد.
چرا این سه اصل با هم جواب می‌دهند؟
تماس چشمی، گوش دادن فعال و حمایت عاطفی، مثل سه ضلع یک مثلث طلایی‌اند.
بدون هر کدام از آن‌ها، ارتباط ناقص می‌شود.
- تماس چشمی ارتباط را روشن می‌کند.
- گوش دادن فعال فرصت رشد می‌دهد.
- حمایت عاطفی امنیت یادگیری می‌سازد.
وقتی این سه عادت در خانه وجود داشته باشد،
فرزندت احساس می‌کند دیده و پذیرفته شده —
و دقیقا در همین احساس، جرقه‌های گفتار روشن می‌شوند.
نقش پدر و مادر هر دو مهم است
گاهی مادر در خانه تلاش می‌کند ولی پدر بدون توجه وارد اتاق می‌شود، تلویزیون روشن است یا گوشی در دست است.
در چنین فضایی، کودک پیامی دوگانه می‌گیرد:
«ارتباط مهم نیست.»
من همیشه به پدرها در جلسات می‌گویم:
حتی اگر ده دقیقه وقت داری،
ده دقیقه‌ی بدون گوشی، فقط تماس چشمی + گوش دادن + تشویق.
در یکی از جلسات، پدری بعد از دو هفته تمرین به من گفت:
«وقتی فقط باهاش بازی کردم و گوش دادم، خودش گفت بابا بیا توپ بازی!»
این، یعنی اثر واقعی ارتباط انسانی.
اگر فرزندم هنوز حرف نمی‌زند چه کنم؟
نگران نباش.
بیشتر کودکان وقتی در محیطی پر از ارتباط واقعی قرار می‌گیرند، آغاز به گفتار می‌کنند.
اما اگر بیش از دو سال دارد و هنوز کمتر از ۵۰ واژه می‌گوید،
بهتر است با گفتاردرمانگر مشورت کنی تا ارزیابی دقیق‌تری انجام شود.
در جلسات، من همیشه آموزش والدین را کنار تمرین مستقیم قرار می‌دهم،
چون باور دارم هیچ‌کس به اندازه‌ی یک مادر یا پدر در خانه، نمی‌تواند معجزه‌ی گفتار را بسازد.
تمرین خانگی پیشنهادی
🔹 روزی ده دقیقه وقت بگذار و فقط با کودک بازی کن.
بدون تلویزیون. بدون گوشی.
به چشمانش نگاه کن، گوش بده، هر واکنشی داشت تشویقش کن.
همین ده دقیقه کوچک، اگر هر روز تکرار شود، بزرگ‌ترین قدم در تقویت گفتار کودک در خانه است.
جمع‌بندی
رشد گفتار کودک در خانه نیاز به وسایل خاص یا تمرین پیچیده ندارد.
فقط سه رفتار کوچک، اگر از دل انجام شوند، دنیای کودک را تغییر می‌دهند:
۱. تماس چشمی
۲. گوش دادن فعال
۳. حمایت عاطفی
با همین سه عادت، نه‌تنها گفتار کودک رشد می‌کند،
بلکه رابطه‌ای عمیق و امن بین تو و فرزندت شکل می‌گیرد —
رابطه‌ای که هیچ آموزشی جای آن را نمی‌گیرد.
