بلاگ
اختلال توجه در یاسوج: وقتی حواس کودکم سر کلاس نیست!
اختلال توجه در یاسوج و شهرهای اطراف، یکی از دغدغه‌هایی است که این روزها والدین زیادی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند و آن‌ها را به کلینیک ما، کلینیک یلدا، می‌کشاند. شاید شما هم این جملات را زیاد شنیده باشید: «بچه‌ام یک لحظه یک جا بند نمی‌شه»، «انگار اصلاً به حرف‌هام گوش نمی‌ده»، یا «معلمش می‌گه سر کلاس همش حواسش پرته». این‌ها فقط جملات ساده نیستند؛ پشت هر کدام از این‌ها، دنیایی از نگرانی و استیصال برای والدین و البته، چالش‌های بزرگ برای خود کودک پنهان شده است. من، به‌عنوان یک گفتاردرمانگر با سال‌ها تجربه در این زمینه، می‌خواهم در این مقاله به‌صورت کاملاً شفاف و کاربردی، از دل تجربه‌هایم در کلینیک گفتاردرمانی یلدا یاسوج برایتان بگویم تا بدانید دقیقاً با چه چیزی روبرو هستید و چه قدم‌هایی باید بردارید.
مشکل توجه چه مشکلاتی برای والدین و کودک ایجاد می‌کند؟
وقتی از مشکل توجه صحبت می‌کنیم، فقط منظورمان نمرات پایین یا تذکر گرفتن از معلم نیست. این مسئله عمیق‌تر از این حرف‌هاست.
- برای کودک: کودکی که نمی‌تواند توجهش را مدیریت کند، دائماً در حال تجربه شکست است. در بازی با همسالانش قوانین را فراموش می‌کند و طرد می‌شود. در کلاس درس، مفاهیم را نصفه و نیمه یاد می‌گیرد و احساس خنگ بودن می‌کند. انجام تکالیف ساده برایش به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل می‌شود. این تجربیات مداوم، عزت‌نفس او را نشانه می‌گیرد و می‌تواند به اضطراب، افسردگی و حتی رفتارهای پرخاشگرانه منجر شود.
- برای والدین: شما به‌عنوان والدین، مدام در حال تذکر دادن، حرص خوردن و مقایسه کردن فرزندتان با دیگران هستید. احساس می‌کنید در تربیت فرزندتان شکست خورده‌اید. روابط خانوادگی به خاطر تنش‌های ناشی از انجام تکالیف و نافرمانی‌های کودک، پرتنش می‌شود. این فرسودگی روانی، کیفیت زندگی کل خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که بسیاری از والدین را به سمت جستجوی راه‌حل برای مشکل توجه در یاسوج سوق می‌دهد.
چه زمانی مشکل توجه یک مشکل جدی است؟
هر کودکی ممکن است گاهی حواس‌پرت باشد یا شیطنت کند. اما چه زمانی این موضوع تبدیل به یک زنگ خطر می‌شود؟
۱. وقتی در چند محیط مختلف دیده می‌شود
اگر مشکل فقط در خانه یا فقط در مدرسه باشد، ممکن است ریشه در مسائل دیگری (مثل روش تدریس معلم یا قوانین سخت‌گیرانه خانه) داشته باشد. اما اگر کودک شما هم در خانه، هم در مدرسه و هم در جمع‌های دوستانه دچار مشکل عدم تمرکز است، این یک نشانه جدی است.
۲. وقتی با سن او تناسب ندارد
یک کودک ۳ ساله نمی‌تواند مانند یک کودک ۷ ساله روی یک کار تمرکز کند. اما اگر کودک ۷ ساله شما به اندازه یک کودک ۳ ساله توجه و تمرکز دارد، باید موضوع را جدی بگیرید.
۳. وقتی عملکرد روزانه‌اش را مختل کرده است
آیا مشکل توجه باعث شده کودکتان در یادگیری، دوست‌یابی، انجام کارهای شخصی (مثل لباس پوشیدن) یا پیروی از قوانین ساده روزمره دچار مشکل جدی شود؟ اگر پاسخ مثبت است، زمان اقدام فرا رسیده است.
تشخیص و درمان اختلال توجه چگونه است؟
اصطلاح انگلیسی برای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) است.
تشخیص این اختلال یک فرآیند تخصصی است و هرگز نباید با برچسب زدن توسط اطرافیان انجام شود. در کلینیک یلدا، تشخیص توسط یک تیم متشکل از روانشناس کودک، کاردرمانگر و گفتاردرمانگر و با استفاده از آزمون‌های استاندارد (مانند آزمون IVA، کانرز و…)، مصاحبه با والدین و معلم و مشاهده مستقیم رفتار کودک انجام می‌شود.
و اما درمان… خبر خوب این است که اختلال توجه کاملاً قابل مدیریت و درمان است. درمان عدم توجه یک مسیر یک‌شبه نیست، اما با مداخله به‌موقع و صحیح، کودک شما می‌تواند تمام پتانسیل‌های خود را شکوفا کند.
- اگر درمان شود: کودک یاد می‌گیرد چگونه توجهش را مدیریت کند. اعتمادبه‌نفسش برمی‌گردد، روابط اجتماعی‌اش بهبود می‌یابد، در تحصیل موفق می‌شود و مهم‌تر از همه، یاد می‌گیرد با چالش‌هایش زندگی کند و بر آن‌ها غلبه کند. او تبدیل به یک بزرگسال موفق و کارآمد خواهد شد.
- اگر درمان نشود: متاسفانه ریسک شکست تحصیلی، ترک تحصیل، اعتیاد، رفتارهای ضداجتماعی و مشکلات شغلی و ارتباطی در بزرگسالی به‌شدت افزایش می‌یابد. این همان آینده‌ای است که با مداخله درست می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم.
نقش کاردرمانی در بهبود مشکل توجه چیست؟
بسیاری از والدین می‌پرسند کاردرمانی دقیقاً چه کمکی می‌کند؟ کاردرمانی، خصوصاً کاردرمانی ذهنی، ستون اصلی درمان اختلال توجه در یاسوج و همه جای دنیاست. کاردرمانگر با استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های هدفمند، به کودک کمک می‌کند تا:
- پردازش حسی خود را تنظیم کند: بسیاری از کودکان با مشکل توجه، در پردازش اطلاعاتی که از حواس پنج‌گانه‌شان می‌رسد مشکل دارند. کاردرمانگر به آن‌ها کمک می‌کند تا این ورودی‌ها را بهتر مدیریت کنند و کمتر دچار حواس‌پرتی شوند.
- مدت زمان توجه خود را افزایش دهد: با تمرینات درجه‌بندی‌شده، کودک یاد می‌گیرد به‌تدریج زمان بیشتری را روی یک فعالیت متمرکز بماند.
- مهارت‌های برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی را بیاموزد: از طریق بازی‌های ساختنی و فکری، کودک یاد می‌گیرد چطور یک کار را مرحله‌به‌مرحله انجام دهد.
از رویا تا واقعیت: داستان موفقیت امیرعلی در کلینیک یلدا
یادم می‌آید روزی که مادر امیرعلی، پسر بچه ۷ ساله‌ی باهوش و شیرین‌زبان، با چشمانی نگران وارد کلینیک یلدا شد. می‌گفت: «آقای قاسمی، امیرعلی مثل یک تلویزیونه که مدام کانالش عوض می‌شه. وسط نوشتن مشق، یاد توپش می‌افته. وسط بازی، یاد کارتون می‌افته. معلمش دیگه از دستش کلافه شده و منم همینطور. احساس می‌کنم دارم بچه‌ام رو از دست می‌دم.» این احساس استیصال را در چهره بسیاری از والدین دیده‌ام.
بعد از ارزیابی تیمی، مشخص شد امیرعلی علاوه‌بر نقص توجه، در پردازش حس عمقی هم ضعف دارد. درمانش را با ترکیبی از کاردرمانی و بازی‌درمانی شروع کردیم. یکی از تمرین‌هایی که کاردرمانگر ما به مادرش برای خانه آموزش داد، بسیار ساده اما مؤثر بود. به مادر گفتیم: «وقتی می‌خواهید با امیرعلی یک بازی فکری مثل پازل انجام دهید، قبلش از او بخواهید چند کار فیزیکی سنگین انجام دهد. مثلاً چند بار دور مبل‌ها بدود، بالش‌های سنگین مبل را جابجا کند یا حرکت فرغون (راه رفتن روی دست‌ها در حالی که شما پاهایش را گرفته‌اید) را با هم انجام دهید.»
هدف از این کار این بود که نیاز حسی امیرعلی به حرکت و فشار عمیق، قبل از شروع یک فعالیت شناختی تأمین شود. این کار ساده، مثل ریختن آب روی آتش، به مغز او کمک می‌کرد تا آرام بگیرد و برای تمرکز آماده شود. مادر امیرعلی بعد از دو هفته برگشت و با هیجان گفت: «باورم نمی‌شه! قبلاً سر پازل ۵ دقیقه‌ای جنگ داشتیم، اما الان با همین روش ساده، ۲۰ دقیقه با تمرکز می‌شینه و بازی می‌کنه.» این فقط یک نمونه کوچک از ده‌ها تکنیک کاربردی بود. امروز، امیرعلی یکی از شاگردان ممتاز کلاسش است و مادرش با افتخار از موفقیت‌های او برایمان می‌گوید. این همان نتیجه‌ای است که یک درمان تیمی و تخصصی به ارمغان می‌آورد.
۲ توصیه کاربردی از منابع معتبر برای اجرا در خانه
درمان اصلی باید در کلینیک و توسط متخصص انجام شود، اما شما به‌عنوان والدین می‌توانید در خانه این دو تمرین را برای بهبود توجه فرزندتان انجام دهید.
- بازی “گوش کن و پیدا کن” (برگرفته از رویکردهای درمانی مبتنی بر توجه شنیداری): این بازی برای تقویت توجه انتخابی و حافظه کاری عالی است. چند وسیله مختلف (مثلاً یک ماشین، یک توپ، یک کتاب، یک قاشق) را روی میز بچینید. روبروی کودک بنشینید و به او بگویید: «خوب به حرف‌های من گوش کن. من اسم سه تا چیز رو می‌گم و تو باید دقیقاً به همون ترتیبی که من گفتم، اون‌ها رو به من بدی.» با دو وسیله شروع کنید. مثلاً بگویید: «ماشین و قاشق». وقتی کودک مسلط شد، تعداد وسایل را به سه تا افزایش دهید: «توپ، کتاب، ماشین». این بازی را می‌توانید پیچیده‌تر کنید و ویژگی‌های دیگری هم به آن اضافه کنید. مثلاً: «ماشین قرمز، کتاب آبی و قاشق بزرگ». این تمرین ساده مغز کودک را وادار می‌کند تا اطلاعات دریافتی را فعالانه پردازش کرده، در حافظه کوتاه‌مدت خود نگه دارد و سپس بر اساس آن عمل کند. این دقیقاً همان مهارتی است که برای دنبال کردن دستورالعمل‌های معلم در کلاس درس به آن نیاز دارد.
- ایستگاه‌های حرکتی-تمرکزی (برگرفته از رویکردهای یکپارچگی حسی): یک مسیر کوتاه با چند ایستگاه در خانه طراحی کنید. هر ایستگاه یک دستورالعمل ساده دارد. برای مثال:
- ایستگاه اول: ۱۰ بار مثل کانگورو بالا و پایین بپر.
- ایستگاه دوم: از زیر میز رد شو.
- ایستگاه سوم: روی یک خط صاف که با چسب روی زمین کشیده‌اید، راه برو.
- ایستگاه چهارم: ۳ تا از لگوهای آبی را پیدا کن و داخل سبد بینداز.
این فعالیت ترکیبی، هم نیاز حرکتی کودک را برآورده می‌کند و هم او را وادار می‌کند تا توجه خود را از یک دستورالعمل به دستورالعمل بعدی معطوف کند، آن‌ها را به خاطر بسپارد و به ترتیب اجرا کند. این کار به بهبود انعطاف‌پذیری توجه و توانایی برنامه‌ریزی در مغز کمک شایانی می‌کند. این تمرین برای کودکانی که نمی‌توانند برای مدت طولانی یکجا بنشینند، فوق‌العاده است.
بهترین مرکز برای درمان اختلال توجه در یاسوج کجاست؟
انتخاب مرکز درمانی درست، مهم‌ترین قدم در مسیر بهبودی کودک شماست. درمان در یک مرکز غیراصولی نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند زمان طلایی درمان را از بین ببرد و کودک را نسبت به درمان مقاوم کند.
کلینیک توانبخشی یلدا در یاسوج، با افتخار به‌عنوان بزرگترین و با سابقه‌ترین مرکز تخصصی توانبخشی در استان کهگیلویه و بویراحمد، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است. اما چرا یلدا “بزرگترین” و “بهترین” انتخاب است؟
- نگاه تیمی و جامع: ما در کلینیک یلدا به این باور داریم که درمان مشکلات رشدی مانند اختلال توجه یک کار تیمی است. مشکل کودک شما ممکن است فقط به توجه محدود نشود و ریشه‌هایی در مسائل حسی، یادگیری، گفتاری یا اضطراب داشته باشد. به همین دلیل، در کلینیک یلدا تیمی متشکل از بیش از ۱۵ متخصص برجسته در حوزه‌های گفتاردرمانی، کاردرمانی (ذهنی و جسمی)، روانشناسی کودک، بازی‌درمانی و درمان اختلالات یادگیری گرد هم آمده‌اند. کودک شما در بدو ورود توسط تیم ما ارزیابی می‌شود و یک برنامه درمانی یکپارچه و منحصربه‌فرد، دقیقاً متناسب با نیازهایش دریافت می‌کند.
- مدیریت تخصصی و خوشنام: مدیریت کلینیک یلدا بر عهده آقای مصطفی قاسمی برم سبز، یکی از شناخته‌شده‌ترین و خوشنام‌ترین گفتاردرمانگران کشور است. ایشان به‌عنوان مدرس کشوری دوره‌های “بشنو و صحبت کن)، دانش و تجربه خود را نه‌تنها در اختیار مراجعان کلینیک، بلکه در اختیار متخصصان سراسر ایران قرار می‌دهند. تخصص و شهرت ایشان باعث شده مراجعان زیادی از سراسر کشور و حتی خارج از کشور، به‌صورت آنلاین از خدمات تخصصی ایشان و تیم یلدا بهره‌مند شوند.
- تجربه و سابقه: سال‌ها فعالیت مستمر و دیدن صدها داستان موفقیت مثل داستان امیرعلی، به ما تجربه‌ای گران‌بها داده است که به ما کمک می‌کند بهترین و کارآمدترین مسیر درمانی را برای فرزند شما انتخاب کنیم.
اگر در مورد توجه و تمرکز فرزندتان نگران هستید، تردید نکنید. امروز همان روزی است که می‌توانید برای ساختن آینده‌ای روشن برای او قدم بردارید. ما در کلینیک یلدا در کنار شما هستیم.
